SKKN Một số kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo phong trào “Xây dựng trường học thân thiện - Học sinh tích cực ” tại Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn

ĐỀ TÀI:
MỘT SỐ KINH NGHIỆM TRONG CÔNG TÁC CHỈ ĐẠO PHONG TRÀO
“ XÂY DỰNG TRƯỜNG HỌC THÂN THIỆN - HỌC SINH TÍCH CỰC ”
TẠI TRƯỜNG THPT CHUYÊN LÊ QUÝ ĐÔN
PHẦN MỞ ĐẦU
I. Bối cảnh của đề tài.
Trong công cuộc đoi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, Đảng chủ trương thực hiện CNH, HĐH để đưa đất nước ta, dân tộc ta thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu; đưa nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp vào năm 2020, xứng đáng sánh vai với các cường quốc năm châu. Bởi thành công của sự nghiệp trọng đại đó tuỳ thuộc phần lớn vào công tác đào tạo nguồn nhân lực, vào sự nghiệp “trồng người”. Bối cảnh đó đặt ra cho ngành giáo dục, đội ngũ thầy cô giáo, cán bộ quản lý và mỗi nhà trường trách nhiệm rất nặng nề.
Trong việc thực hiện sứ mệnh cao cả đó, mỗi trường học phải là một tập thể đoàn kết phấn đấu nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức và chất lượng dạy học đích thực, đào tạo thế hệ trẻ thành những công dân yêu nước, có văn hoá, có trình độ kiến thức, kỹ năng khoa học, có ý chí, hoài bão vươn lên không cam chịu nghèo hèn làm giàu cho đất nước và cho bản thân. Để làm được điều đó, mỗi trường học cần phải xây dựng cho được môi trường sư phạm tích cực, thân thiện: Thân thiện giữa thầy với thầy; thân thiện giữa trò với trò; thân thiện giữa thầy với trò, thân thiện giữa nhà trường với cộng đồng theo nguyên lý: “Giáo dục nhà trường gắn liền với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội”.
II. Lý do chọn đề tài.
Nhằm tiếp tục thực hiện phong trào thi đua “ Xây dựng Trường học thân thiện - Học sinh tích cực” trong năm học 2010 - 2011 và giai đoạn 2008-2013 do Bộ GD-ĐT phát động, trong phạm vi bài viết này, tôi muốn chia sẻ cùng đồng nghiệp: Một số kinh nghiệm trong công tác chỉ đạo phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện- học sinh tích cực ” tại trường THPT chuyên Lê Quý Đôn - tỉnh Lai Châu
III. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu.
Từ sự nghiên cứu chỉ đạo thực hiện phong trào này tại trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, những giải pháp và kết quả mang lại có thể áp dụng linh hoạt, vận dụng những nội dung phù hợp với điều kiện cụ thể của từng trường THPT trong toàn tỉnh
IV. Mục đích nghiên cứu.
Với mong muốn mang đến sự hứng thú, phát triển những kĩ năng cho học sinh, chủ động tiếp thu kiến thức, trong đó đặc biệt là phát huy khả năng tự tìm hiểu, khám phá, tư duy sáng tạo cần có cho các em học sinh, làm cho các em cảm nhận được rằng “ Mỗi ngày học sinh đến trường là một ngày vui”.
Để tiếp tục tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác giáo dục toàn diện cho học sinh, tại chỉ thị 40/CT-BGDĐT về việc phát động phong trào thi đua “Xây dựng Trường học thân thiện-học sinh tích cực” trong ngành học phổ thông giai đoạn 2008-2013, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ rõ mục tiêu và yêu cầu cần đạt được qua đợt phát động này. Do vậy, để phong trào đạt hiệu quả thì mỗi giáo viên chúng ta cần phải ý thức việc chủ động cùng với nhà trường, ngành giáo dục phối hợp với các cấp chính quyền, các tổ chức đoàn thể xã hội và mọi người dân cùng phối hợp “Xây dựng Trường học thân thiện - học sinh tích cực” thành công
V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu.
Phù hợp với điều kiện thực tế nhà trường, phù hợp với đối tượng học sinh. Trong quá trình chỉ đạo và triển khai vận dụng, các giải pháp thực hiện mang tính khả thi, vừa sức.
PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận.
Ngay từ ngày đầu khai giảng năm học Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã gửi thư chúc mừng đến các thầy giáo, cô giáo, cán bộ, công chức, viên chức ngành giáo dục, các bậc phụ huynh và các em học sinh, sinh viên cả nước.Chủ tich nhấn mạnh: “Đây là năm học đầu tiên thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI. Đe thực hiện tốt sứ mệnh “nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam”, cùng với sự góp sức của toàn xã hội, ngành giáo dục cần đối mới căn bản, toàn diện, xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục; đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình, phương pháp dạy và học ở tất cả các cấp, bậc học; đẩy mạnh thi đua “dạy tốt, học tốt”; nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục truyền thống lịch sử, đạo đức, lối sống, ý thức trách nhiệm xã hội, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công nghiệp; xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh”.
Đồng hành cùng với bước đi trước, tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, đổi mới quản lý tài chính và triển khai phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực, tiếp tục thực hiện cuộc vận động “Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục”.
Trong thời kỳ đất nước hội nhập quốc tế, giáo dục của chúng ta đang tiến dần đến nền kinh tế tri thức, xu thế đó đòi hỏi học sinh cần có những kĩ năng tư duy sáng tạo , tự tin phát triển năng lực của mình. Phương pháp giáo dục cũ không thể xây dựng và phát triển cho học sinh những kĩ năng đó, vì thế cán bộ quản lý và giáo viên cần thực hiện tốt chủ đề năm học như trong Chỉ thị thực hiện nhiệm vụ năm học đã chỉ rõ “ đổi mới quản lí và nâng cao chất lượng giáo dục".
Phong trào thi đua “ Xây dựng Trường học thân thiện - học sinh tích cực” giai đoạn 2008-2013 của Bộ GD-ĐT phát động nhằm xây dựng trường học có chất lượng giáo dục toàn diện và hiệu quả giáo dục không ngừng được nâng cao. Các thầy cô giáo phải thân thiện trong giảng dạy, thân thiện trong đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của học sinh, đánh giá công bằng, khách quan với lương tâm và trách nhiệm của nhà giáo. Trường học thân thiện gắn bó chặt chẽ với việc phát huy tính tích cực của học sinh. Trong môi trường phát triển toàn diện đó, học sinh hứng thú học tập, chủ động tìm hiểu kiến thức dưới sự dìu dắt cuả người thầy, gắn chặt giữa học và hành, biết tổ chức thư giãn khoa học, biết rèn luyện kỹ năng và phương pháp học tập, trong đó đặc biệt là phát huy khả năng tự tìm hiểu, khám phá, tư duy sáng tạo. Trong suốt quá trình thực hiện đổi mới giáo dục, thực hiện phong trào thi đua trên, các biện pháp giáo dục tích cực là cơ sở để hình thành mô hình lớp thân thiện - trường thân thiện.
Vì thế, để kết quả của phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” đạt hiệu quả thì các biện pháp giáo dục tích cực cần được quan tâm, cụ thể hóa; trong đó các biện pháp giáo dục tích cực để xây dựng mô hình lớp học thân thiện - trường học thân thiện là điều quan trọng cần thực hiện.
II. Thực trạng của vấn đề.
Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực chính là sự cụ thể hóa của yêu cầu “Dạy tốt, học tốt” mà chúng ta đã tiến hành thực hiện trước đây, tuy nhiên trong hoàn cảnh hiện nay dạy tốt không chỉ là hoạt động của các cá nhân giáo viên, mà còn là hoạt động của tập thể thầy cô, là sự tham gia của gia đình, đoàn thể vào quá trình sư phạm, là tạo môi trường thân thiện cho các em. Dạy tốt không chỉ là nói cho các em nghe, chỉ cho các em làm mà còn là tạo điều kiện để các em nói, để các em tự đề xuất việc mình cần làm và tự làm. Dạy tốt không chỉ có các thầy cô là người dạy, mà chính các em, qua các hoạt động tích cực trong học tập, hoạt động tập thể, hoạt động xã hội mà tự giúp nhau trưởng thành, tự rèn luyện. Các em không chỉ là đối tượng cần được giáo dục mà thông qua hoạt động tích cực của các em, các em chính là những người nuôi dưỡng, gìn giữ văn hóa dân tộc, truyền thống cách mạng của đất nước.
Các biện pháp giáo dục trước đây đã cho thấy những mặt hạn chế là chưa phát huy được tính tích cực và sự hứng thú học tập cho học sinh. Qua hai năm hưởng ứng phong trào thi đua “ Xây dựng Trường học thân thiện - học sinh tích cực” cùng với những kinh nghiệm được tích lũy qua phong trào “ dạy tốt học tốt” trước đây, cá nhân tôi đã có thêm hành trang tự tin để chỉ đạo đổi mới dạy học áp dụng các biện pháp tích cực nhằm tạo mô hình lớp học thân thiện ở trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, phát huy cao nhất khả năng tích cực, chủ động và vốn sống của học sinh.
Thực trạng tại trường THPT chuyên Lê Quý Đôn là một trường chuyên của tỉnh, đang từng bước xây dựng trở thành trường chuẩn quốc gia vào năm 2015 nên áp lực trong công việc rất lớn, kỳ vọng của phụ huynh khi gửi gắm con em mình vào trường rất nhiều. Giữ vững uy tín của trường luôn là lá cờ đầu trong giáo dục tỉnh nhà, góp phần thi đua “Xây dựng Trường học thân thiện - học sinh tích cực” đạt hiệu quả là trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi cán bộ giáo viên học sinh trong nhà trường . Mặc dù điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường còn thiếu thốn, diện tích hẹp, khó khăn cho việc giáo dục thể chất và tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp, ngoại khóa, các hoạt động tập thể ... Song với sự cố gắng khắc phục khó khăn, linh hoạt sáng tạo trong tổ chức thực hiện mà các phong trào thi đua được triển khai có hiệu quả, thiết thực góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh.
III. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề
1. Nội dung nghiên cứu
Trường học thân thiện là mô hình do Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF) đề xướng. Năm học 2008-2009, Bộ GD-ĐT quyết định mở rộng mô hình này không ngoài mục đích nhằm tăng cường và nâng cao hiệu quả công tác giáo dục toàn diện cho học sinh. Phong trào thi đua: “Xây dựng Trường học thân thiện - học sinh tích cực” có tính chất gợi ý cho các trường, tuy nhiên trong quá trình nhân rộng và triển khai phong trào, vận dụng một cách linh hoạt, chủ động, sáng tạo phù hợp với tình hình thực tế của trường mình, các trường cần phải bám chắc vào các nội dung chính của chị thị, có như thế kết quả phong trào đạt được mới tập trung và hiệu quả cao. Trên cơ sở đó, trước tình hình thực tế của trường, cá nhân tôi mạnh dạn đề ra các nội dung thiết thực phù hợp tình hình thực tế của trường, không vượt quá khả năng, không sáo rỗng, mang tính khả thi cao, đó là:
*Xây dựng môi trường, trường học thân thiện: bảo đảm các lớp học an toàn, sạch sẽ, có cây xanh, thoáng mát và ngày càng đẹp hơn. Học sinh tích cực tham gia tạo cảnh quan lớp học, giữ gìn vệ sinh lớp học và cá nhân.
*Giảng dạy tích cực: Các thầy, cô giáo tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự chuyên cần, tích cực, chủ động, sáng tạo và ý thức vươn lên, rèn luyện khả năng tự học của học sinh. Hiệu quả dạy và học ngày càng cao.
*Rèn luyện kỹ năng học, sinh hoạt theo nhóm và kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống bằng trò chơi học tập tích cực.
*Hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh qua các tiết sinh hoạt tập thể , ngoại khóa, các cuộc thi.
*Giáo dục truyền thống văn hóa dân tộc và anh hùng cách mạng, uống nước nhớ nguồn qua các cuộc thi, các hoạt động tập thể.
- Ngoài những nội dung trên, bản thân tôi luôn cố gắng xây dựng phát triển mối quan hệ thân thiện giữa: Trò-Thầy, giữa Trò-Trò, giữa Thầy- Trò -Phụ huynh nhằm cũng cố và duy trì, phát huy những thành quả đã xây dựng được từ phong trào đã đề cập.
2. Những giải pháp:
2.1 Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, xây dựng kế hoạch chương trình hành động và ban hành đi vào thực hiện phong trào này. Các nội dung của phong trào được tuyên truyền sâu rộng đến toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh và phụ huynh trong nhà trường, có sự phối hợp với chính quyền địa phương, các tổ chức đoàn thể trên địa bàn. Trong quá trình thực hiện, được sự đồng tình ủng hộ, tạo điều kiện của địa phương, hội cha mẹ học sinh góp phần thực hiện thành công một số nội dung của phong trào, cụ thể :
Sự giao lưu, kết nghĩa giữa Đoàn trường với chi đoàn Cảnh sát giao thông - Sở Công an mang lại ý nghĩa thiết thực trong giáo dục thực hiện văn hóa giao thông, tăng cường hiểu biết về luật giao thông, ứng xử có văn hóa khi tham gia giao thông, tăng cường kỹ năng giao tiếp, ứng xử, phối hợp tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về luật giao thông đường bộ.
Phối hợp với các phường trên địa bàn cùng với hội cha mẹ học sinh quan tâm quản lý học sinh ngoài giờ học chính khóa, không để học sinh chơi điện tử, game oline, các trò chơi bạo lực và phim ảnh không lành mạnh.
Thực hiện tốt quy chế dân chủ trong nhà trường, thường xuyên lắng nghe ý kiến đóng góp của học sinh, của cha mẹ học sinh trong việc thực hiện nhiệm vụ năm học.
2.2 Xây dựng môi trường học tập thân thiện
Trong nhà trường tồn tại hai hoạt động chính đó là dạy và học. Hai hoạt động này thực hiện chủ yếu trong lớp. Học sinh phải ngồi học từ 4 đến 5 tiết một buổi và diễn ra trong hàng năm trời thì tránh sao khỏi nhàm chán. Vì vậy học sinh cần được khuyến khích tự tạo ra môi trường học tập trong lớp theo sở thích của các em. Hãy để các em trang trí lớp học bằng tranh ảnh hay các vật trang trí khác để lớp học thật gần gũi và ấm cúng như là góc họp tập ở nhà của các em để tạo thêm hứng thú học tập cho các em. Hãy để các em tự nêu ra khẩu hiệu học tập và rèn luyện cho chính mình.
Việc trang bị các phương tiện nghe nhìn hiện đại phục vụ cho việc dạy và học là rất cần thiết nhưng nó không là yếu tố quyết định giúp tạo ra một môi trường học tập thân thiện, đó chỉ là phương tiện hỗ trợ cho dạy và học, hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy và học đạt hiệu quả. Hiện nhà trường đã có đủ máy chiếu cố định tại các lớp học, thực hiện ứng dụng công nghệ thông tin, phương pháp dạy học hiện đại nhằm nâng cao chất lượng và tạo sự mới mẻ hứng thú cho học sinh.
Cảnh quan và môi trường trong trường được quan tâm chăm sóc hàng ngày, vệ sinh sạch sẽ, có hệ thống cây xanh bóng mát tạo một môi trường thân thiện và an toàn cho học sinh khi ra chơi và các hoạt động ngoài trời.
Có hệ thống nhà vệ sinh hợp vệ sinh, nước sạch phục vụ sinh hoạt, khu để xe của cán bộ giáo viên và học sinh được bố trí hợp lý, bảo vệ an toàn.
Các điều kiện hiện có của nhà trường đã đáp ứng tương đối tốt về một môi trường học tập thân thiện cho các em học sinh. Vậy làm thế nào để duy trì và khai thác tối đa những lợi thế đó. Đó chính và việc xây dựng kế hoạch và thực hiện kế hoạch như:
- Giao Phó Hiệu trưởng phụ trách lao động, lên kế hoạch phân công lao động, phối hợp với giáo viên chủ nhiệm kiểm tra công tác trực tuần, lao động vệ sinh, chăm sóc cây cảnh.
- Giáo viên chủ nhiệm đôn đốc kiểm tra học sinh, luôn đảm bảo vệ sinh lớp mình sạch sẽ hàng ngày, giáo viên bộ môn giám sát phê sổ đầu bài về việc trực nhật lớp.
- Yêu cầu giáo viên chủ nhiệm lớp trực tuần kiểm tra nhà vệ sinh công cộng hàng ngày, báo cáo Phó Hiệu trưởng.
- Bảo vệ tài sản, tính mạng học sinh, tuyệt đối không cho những phần tử phá rối vào nhà trường.
- Trang trí lớp học đẹp đẽ, mặc đồng phục áo trắng quần sẫm vào thứ 2, 5, mặc trang phục đoàn thanh niên vào thứ 4, 7.
- Đoàn thanh niên kiểm tra đột xuất đồ dùng học tập của học sinh, nghiêm cấm học sinh mang dao, côn, vũ khí... không phải dụng cụ học tập đến trường, không sử dụng điện thoại, máy quay, đài, máy nghe nhạc tới trường.
2.3 Phương pháp dạy học thân thiện
Phương pháp giảng dạy theo hướng “Lấy người học làm trung tâm” thực sự là phương pháp giảng dạy “thân thiện” với người học vì người ta quan niệm người thầy chỉ là người tổ chức và trợ giúp hoạt động tiếp thu kiến thức cho học trò. Người thầy chỉ đóng vai trò là người gợi mở và bổ sung thêm những điều các em chưa biết, ch