SKKN Một số kinh nghiệm nhằm góp phần xây dựng lớp học hạnh phúc tại Trường THPT Thái Hòa

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT THÁI HÒA
--------------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
Lĩnh vực: Công đoàn 
ĐỀ TÀI: 
“ MỘT SỐ KINH NGHIỆM NHẰM GÓP PHẦN XÂY DỰNG LỚP HỌC HẠNH PHÚC TẠI TRƯỜNG THPT”
Tác giả: 
 	Nguyễn Thị Hòa - Trường THPT Thái Hòa 
 	Nguyễn Thị Dung- Trường THPT Tây Hiếu
NĂM 2021
MỤC LỤC
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
“Hạnh phúc” là mục tiêu mà mỗi người đều muốn đạt được trong suốt quá trình làm việc và trải nghiệm cuộc sống. Nơi nào có hạnh phúc thì nơi đó có sự tôn trọng, có cả yêu thương và cảm giác được an toàn ở nơi đó.
Mô hình “Trường học hạnh phúc” bắt đầu triển khai thí điểm ở nước ta vào tháng 4/2018. Trường học Hạnh phúc là môi trường phát triển toàn diện, kích thích sự hứng thú học tập, tạo dựng niềm tin từ đó cán bộ, giáo viên, nhân viên, học sinh phát triển tối đa về thể chất và năng lực của bản thân mình. Đồng thời trường học hạnh phúc sẽ là nơi tạo dựng niềm tin, sự hài lòng của các bậc phụ huynh và toàn xã hội. Trường học hạnh phúc cũng là môi trường tốt nhất để xây dựng được đội ngũ giáo viên nhân viên nhiệt tình, nhiệt huyết, yêu nghề, chăm nghề cũng như việc tối ưu hóa đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường.
Khi xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu xã hội ngày càng cao, thì việc xây dựng trường học hạnh phúc ngày càng trở nên quan trọng và là vấn đề cần thiết của mỗi địa phương. Để xây dựng được lớp học hạnh phúc thì việc xây dựng được lớp học hạnh phúc được xem là vấn đề then chốt và cốt lõi. Mỗi lớp học hạnh phúc là một tế bào, một mắt xích, không thể thiếu trong công cuộc xây dựng trường học thân thiện. Ở đó mỗi học sinh, giáo viên đều cảm thấy thoải mái vui vẻ, hứng thú làm việc và học tập, từ đó tạo đà cho giáo viên và học sinh phát huy hết phẩm chất năng lực của bản thân. Lớp học hạnh phúc phải xây dựng dựa trên cơ sở “ tôn trọng”, “yêu thương” và ”an toàn”. Mỗi giáo viên, học sinh cùng nhau chia sẻ những yêu thương, tôn trọng lẫn nhau để từ đó có được môi trường dạy và học thân thiện, tích cực phát huy tối đa các năng lực tiềm tàng trong mỗi cá nhân. Bên cạnh đó như chúng ta thấy đâu đó vẫn còn tồn tại một số vấn đề nhức nhối trong trường học như: Bạo lực học đường, cư xử thiếu tôn trọng giáo viên của học sinh, cách quản lý lớp học của giáo viên hời hợt, thiếu khoa học, thiếu tinh thần trách nhiệm dẫn đến lớp học rời rạc về kết cấu, chậm tiến bộ về mặt nhận thức và kiến thức. Với hai mươi năm thực hiện nghề giáo bản thân chúng tôi được trải qua các thế hệ học trò, được đảm nhận công tác giảng dạy và công tác chủ nhiệm lớp với đủ các thành phần đối tượng khác nhau của học sinh, chúng tôi xin được trình bày một số kinh nghiệm của cá nhân xây dựng nên lớp học mà ở đó giáo viên và học sinh vui vẻ, hòa đồng, thân thiện nhưng không hề giảm sút sự tôn trọng của học sinh với giáo viên, và đặc biệt người giáo viên luôn được học sinh, gia đình và xã hội tin tưởng, là chỗ dựa về mặt tâm lý cho các trò và các phụ huynh.
Xuất phát từ những lý do trên chúng tôi xin chọn đề tài nghiên cứu SSKN cho năm học 2021-2022 với tên đề tài "Một số kinh nghiệm nhằm góp phần xây dựng lớp học hạnh phúc tại trường THPT".
2. Điểm mới của đề tài
- Là đề tài nghiên cứu đáp ứng được nhu cầu cần thiết của học sinh, giáo viên, nhà trường và xã hội.
- Đề tài đưa ra một số kinh nghiệm được đúc rút từ thực tiễn nên tính khả thi của đề tài rất cao.
- Đề tài đưa ra được tính hệ thống các kỹ năng cần thiết để xây dụng nên lớp học hạnh phúc.
3. Kế hoạch nghiên cứu
TT
Các nội dung, công việc thực hiện
Thời gian dự kiến
1
Phần 1: Tìm hiểu thực trạng
Tháng 9/2019 – 6/ 2020 
2
Phần 2: Nghiên cứu lý thuyết và giải pháp
Tháng 6 – 9 / 2021
3
Phần 3: Thiết kế giải pháp, đề xuất biện pháp và thực nghiệm
Tháng 10 / 2021 – tháng 2/2022
4
Phần 4: Hoàn thiện đề tài
Tháng 1 – 3 / 2022
4. Đối tượng nghiên cứu
- Đề tài được áp dụng trong hoạt động giáo dục học sinh trong các giờ dạy, sinh hoạt lớp và các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong và ngoài nhà trường cho giáo viên và học sinh THPT.
5. Biện pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài chúng tôi đã thực hiện các biện pháp sau:
- Biện pháp quan sát, so sánh, đánh giá các lớp học được vận dụng đề tài với các lớp không vận dụng đề tài.
- Biện pháp nghiên cứu lý luận qua các tài liệu tham khảo có liên quan đến đề tài.
PHẦN II: NỘI DUNG ĐỀ TÀI
1. Cơ sở lý luận
Lấy cảm hứng từ mô hình “Happy School” của UNESCO, mô hình “Trường học hạnh phúc” bắt đầu triển khai thí điểm ở nước ta vào tháng 4/2018 và được nhanh chóng được nhân rộng trong nhiều cơ sở giáo dục đào tạo các cấp khi Bộ giáo dục và đào tạo phát động phong trào “Triển khai kế hoạch nâng cao năng lực ứng xử sư phạm, đạo đức nhà giáo vì một môi trường hạnh phúc” vào tháng 4/2019 nhằm lan tỏa những giá trị: yêu thương, an toàn, và tôn trọng trong các nhà trường.
1.1 Khái niệm về hạnh phúc
Khi chúng ta nói về hạnh phúc, chúng ta có thể nói về cảm nhận của bản thân trong thời điểm hiện tại, hoặc sự đề cập chung hơn về cách chúng ta cảm nhận về cuộc sống nói chung. Vì hạnh phúc thường là một thuật ngữ được định nghĩa rộng rãi, các nhà tâm lý học và các nhà xã hội học khác họ thường sử dụng thuật ngữ “hạnh phúc chủ quan” (subjective well-being) khi nói về cảm xúc này.Hai thành phần chính của hạnh phúc chủ quan là: Cân bằng cảm xúc và sự hài lòng trong cuộc sống.Vậy hạnh phúc là trạng thái cảm xúc dược biểu thị bởi cảm giác vui vẻ, hài lòng và sự đủ đầy. Hạnh phúc mang lại nhiều ý nghĩa khác nhau, nó thường được mô tả với sự liên quan về cảm xúc tích cực và sự thỏa mãn trong cuộc sống nói chung.
*Cách thức để chúng ta nhận biết chúng ta đang hạnh phúc:
- Thứ nhất: Cảm giác chúng ta được sống một cuộc sống mà chúng ta mong muốn.
- Thứ hai: Chúng ta cảm nhận được rằng hoàn cảnh sống của mình tốt đẹp.
- Thứ ba: Cảm giác mà chúng ta đã hoàn thành( hoặc sắp hoàn thành) những gì mà chúng ta mong muốn trong cuộc sống.
- Thứ tư: Có nhiều cảm xúc tích cực hơn cảm xúc tiêu cực.
Những người cảm thấy hạnh phúc vẫn cảm nhận được toàn bộ các cung bậc cảm xúc của con người, thỉnh thoảng sẽ tức giận, thất vọng, chán nản, cô đơn và thậm chí là buồn bã. Nhưng kể cả khi đối mặt với sự khó chịu, họ vẫn có một niềm lạc quan tiềm ẩn rằng mọi thứ sẽ trở nên tốt đẹp hơn, họ có thể đối diện với những gì đang diễn ra, và họ sẽ cảm thấy vui vẻ hạnh phúc trở lại .Khi chúng ta được sống trong hạnh phúc thì tác nhân hạnh phúc sẽ tác động tích cực lên toàn bộ cuộc sống của bản thân mình:
- Những cảm xúc tích cực làm tăng sự hài lòng với cuộc sống.
- Hạnh phúc giúp mọi người tạo dựng kĩ năng đối phó tốt hơn và những nguồn cảm xúc mạnh mẽ hơn.
- Cảm xúc tích cực có liên quan đến sức khỏe và tuổi thọ tốt hơn. Một nghiên cứu cho thấy những người trải qua nhiều cảm xúc tích cực hơn tiêu cực có khả năng sống lâu hơn trong khoảng thời gian 13 năm.
- Cảm xúc tích cực làm tăng khả năng phục hồi. Khả năng phục hồi giúp mọi người quản lý căng thẳng và hồi phục tốt hơn khi đối mặt với những thất bại. Ví dụ, một nghiên cứu cho thấy những người hạnh phúc hơn thường có mức hormone căng thẳng cortisol thấp hơn và những lợi ích này có xu hướng tồn tại theo thời gian.
- Những người có trạng thái hạnh phúc tích cực có nhiều khả năng tham gia vào các hành vi lành mạnh như ăn trái cây, rau củ quả và tham gia vào các hoạt động thể dục thường xuyên.
- Cảm giác vui vẻ có thể giúp bạn giảm khả năng bệnh tật. Trạng thái tinh thần vui vẻ hơn có liên quan đến việc tăng khả năng miễn dịch.
1.2 Lớp học hạnh phúc
Lớp học hạnh phúc được xây dựng trên cơ sở: “tôn trọng”, “yêu thương” và “an toàn”.
Tôn trọng (respect) có nghĩa là thể hiện thái độ hay sự đánh giá đúng mực của người này với người khác. Đó cũng là sự coi trọng danh dự, nhân phẩm,lọi ích, quyết định hay những nét riêng biệt của người kia. Đây là trạng thái thể hiện lối sống văn hóa của mỗi người trong tập thể,xã hội. Đồng thời đây cũng là sợi dây kết nối, tạo mối quan hệ gắn kết, chân thành và tốt đẹp giữa người với người. Với thông điệp cho đi điều gì sẽ nhận lại điều ấy, tôn trọng cũng vậy.
Yêu thương là một khái niệm chỉ một phẩm chất tình cảm, vẻ đẹp tâm hồn của con người. Đó là tình cảm yêu thương chia sẻ và đùm bọc một cách thắm thiết. Giá trị của yêu thương không pahir là những gì quá lớn lao, cũng không hẳn là phải chonhau vật chất. Mà yêu thương có khi chỉ đơn giản là cái gật đầu tán thưởng, là cái vỗ tay động viên, là ánh mắt thân thiện, là lời cảm ơn chân thành,...
An toàn được hiểu là trạng thái mà con người, thiết bị, môi trường thiên nhiên được bảo vệ, phòng chống lại những tác nhân nguy hại có thể phát sinh (hoặc tiềm ẩn) do những nguyên nhân chủ quan, khách quan trong cuộc sống.
Lớp học hạnh phúc là môi trường để dạy và học mà cả người thầy lẫn học sinh cảm thấy được tôn trọng, được yêu thương và cảm thấy được an toàn.Trong lớp học hạnh phúc ấy, thầy giáo đóng vai trò là người hướng dẫn, người định hướng, người truyền lửa của giờ học còn học trò thỏa sức bộc lộ năng lực, suy nghĩ, được chia sẻ, được lĩnh hội các kiến thức để giải quyết các vấn đề xảy ra trong giờ học, trong cuộc sống.
Hình ảnh kết quả điều tra mong muốn của các em HS về nhà trường, thầy cô giáo, gia đình , bạn bè, và bản thân trong công cuộc xây dựng môi trường học tập “yêu thương, tôn trọng, an toàn”
1.3 Kỹ năng mềm
Để có được sự thành công thì chỉ có kiến thức, trình độ chuyên môn thôi là chưa đủ, bạn cần phải có cả kỹ năng mềm. Ngày nay kỹ năng mềm ngày càng chứng tỏ được tầm quan trọng của mình đối với sự thành bại trong sự nghiệp cũng như xã hội của một cá nhân.
Kỹ năng mềm (Soft Skills) hay còn gọi là Kỹ năng thực hành xã hội, là thuật ngữ dùng để chỉ những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống của chúng ta. Kỹ năng mềm còn được hiểu là sự kết hợp tính cách, hành vi và thái độ cho phép mọi người giao tiếp hiệu quả, hợp tác và kiểm soát thành công các xung đột. Những người có kỹ năng mềm tốt thường có kỹ năng nhận thức tốt các tình huống và trí tuệ cảm xúc mạnh mẽ giúp chúng ta thích nghi tốt trong môi trường làm việc khó khăn mà vẫn tạo ra được những kết quả tốt nhất. Ngày nay kỹ năng mềm có tầm ảnh hưởng rất lớn đến sự thành bại trong sự nghiệp của mỗi người.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1 Thực trạng chung
Có thể thấy, phần lớn thế hệ trẻ ngày nay có vốn kiến thức rộng, nhanh nhạy nắm bắt thông tin, có tinh thần học hỏi, khả năng áp dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn cao, kính thầy, mến bạn, sống nền nếp, có ý chí vươn lên và không ngừng cố gắng trong học tập. Tuy nhiên, bên cạnh đó, một bộ phận học sinh ứng xử một cách thiếu văn hóa, kém hiểu biết, gây ảnh hưởng đến tinh thần và môi trường văn hóa giáo dục tốt đẹp trong trường học. Nhiều nhà tư vấn tâm lý giáo dục cho rằng, hiện nay, văn hóa ứng xử học đường đang trong tình trạng đáng báo động. Có nhiều hành vi và lối ứng xử thiếu văn hóa của cả HS và giáo viên.
2.2 Thực trạng riêng
Bên cạnh những tồn tại chung của xã hội, thì môi trường trường học tại địa phương cũng đang có những biểu hiện xuống cấp về tư cách đạo đức của học sinh, đồng thời sự thờ ơ của một số giáo viên trong công việc cũng đã dẫn tới lớp học rệu rã về kết cấu, chất lượng kém, học sinh không thiết tha đến lớp, còn nếu có học thì cũng chỉ để tốt nghiệp rồi tìm việc phổ thông. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, chúng ta đang sống chung với đại dịch Covid-19 thì việc đến trường cần đảm bảo an toàn, cần quan tâm chia sẻ những khó khăn với HS, đồng nghiệp.
Kết quả của việc khảo sát cảm nhận của GV khi tới các lớp học.
TT
Mức độ
Năm 2019-2020 (%)
1
Chưa bao giờ hạnh phúc
4,1
2
Hiếm khi hạnh phúc
20,5
3
Thỉnh Thoảng hạnh phúc
54,8
4
Thường xuyên hạnh phúc
20,6
2.3 Nguyên nhân
+) Sự nhiệt tình của đội ngũ GVCN giảm sút.
+) Năng lực, nghiệp vụ sư phạm kém.
+) GV không có tâm trong nghề nghiệp.
+) GV ngại đổi mới, không tiếp cận với công nghệ thông tin, sự phát triển của xã hội.
+) Sự phát triển của mạng xã hội làm cho sự việc phức tạp hơn
+) Sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường, của chính quyền địa phương chưa kịp thời đối với người lao động.
+) Sự quan tâm của phụ huynh đối với con trẻ, có gia đình thì quá cưng chiều con cái, có gia đình thì thờ ơ, bỏ mặc.
3. Nội dung
3.1 Đối với giáo viên chủ nhiệm lớp
Giáo viên chủ nhiệm lớp là linh hồn của một lớp học, không những đòi hỏi về chuyên môn mà còn có những yêu cầu về ứng xử, cách tổ chức và phân phối công việc. Trong các trường phổ thông giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò đặc biệt quan trọng, là người quản lý, tổ chức, chỉ đạo và điều phối các hoạt động của một lớp học. Công tác của giáo viên chủ nhiệm lớp bao gồm rất nhiều hoạt động, cần khai thác, phối hợp với các lực lượng để cùng giáo dục học sinh, thống nhất giữa các lực lượng giáo dục đó là nguyên tắc, đồng thời là con đường xã hội hóa giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục theo mục tiêu chung. Thực tế đã khẳng định năng lực công tác, kinh nghiệm sư phạm và ý thức trách nhiệm của người giáo viên chủ nhiệm lớp quyết định chất lượng học tập và tu dưỡng của học sinh trong một lớp học.Giáo viên chủ nhiệm là người đóng vai trò quan trọng nhất trong việc giáo dục và hình thành các kỹ năng sống cho học sinh, cũng là người điều hành lớp học của mình để học sinh cảm thấy được yêu thương, được tôn trọng và cảm giác được an toàn khi học tập và trải nghiệm trong môi trường sống của mình. Để làm tốt những công việc đó giáo viên chủ nhiệm cần có những kỹ năng:
GIAO VIEN CH NHIỆM
KỸ NĂNG GIÁO DỤC HỌC SINH CÁ BIỆT.
Kỹ năng tư vấn tâm lý lứa tuổi
Kỹ năng giải quyết vân đe
Kỹ năng định hướng nghê nghiêp
Kỹ năng giao tiếp, ứng xử sự phạm
Kỹ năng tô chức láp học
Kỹ năng giao tiếp, ứng xử sư phạm
Giao tiếp là khả năng sử dụng phương tiện ngôn ngữ nói hoặc ngôn ngữ hình thể để diễn đạt suy nghĩ, ý kiến, cảm nhận một cách rõ ràng và thuyết phục nhất có thể. Đồng thời thúc đẩy được sự giao tiếp hai chiều. Kỹ năng giao tiếp là một trong những kỹ năng mềm quan trọng nhất trong sự phát triển của xã hội hôm nay, vì kỹ năng này thúc đẩy kỹ năng làm việc theo nhóm. Giáo viên rất cần kỹ năng này vì nếu một giáo viên có khả năng giao tiếp tốt sẽ chủ động trong công việc, việc trao đổi với GVBM, Phụ huynh học sinh, học sinh, lãnh đạo nhà trường sẽ dễ dàng, dễ thu được hiệu quả tốt hơn so với GVCN có kỹ năng giao tiếp kém hơn.
Chẳng hạn như: Trong năm học 2019-2020 nhà trường phân công cho cô giáo T.T.H chủ nhiệm lớp 10I, sau kỳ I lớp học trong tình trạng rệu rã, học sinh trong lớp chia bè kéo cánh, mất đoàn kết, tinh thần đến lớp của học sinh đi xuống, lớp học thường xuyên có học sinh vắng học nhiều. Vào đầu kỳ II nhà trường điều chỉnh lại nhân sự thay giáo viên N.T.H vào chủ nhiệm lớp. Sau một tháng các GVBM đều nhận xét đã có sự thay đổi rõ nét. Học sinh không còn ngang bướng, nề nếp của lớp ổn định, các mâu thuẫn trong lớp đã đỡ hơn. Không khí lớp học được cải thiện sau hai tháng cô giáo N.T.H đảm nhận. Có gì khác biệt giữa hai cô giáo mà kết quả của cùng một lớp học lại có hai chiều hướng đối lập nhau?
Đối với cô giáo T.T.T.H vào lớp mang nét mặt lạnh tanh, không cười.Nói với học sinh bởi các câu mệnh lệnh, trước phụ huynh còn ngại nói chuyện, ít trao đổi với phụ huynh, nếu c