SKKN Một số giải pháp Rèn kĩ năng sống cho học sinh thông qua tổ chức hoạt động NGLL tại Trường THCS Tản Đà

HỘI ĐỒNG ĐỘI HUYỆN BA VÌ
TRƯỜNG THCS TẢN ĐÀ
******
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“Một số giải pháp Rèn kĩ năng sống cho học sinh thông qua tổ chức hoạt động NGLL”
 Lĩnh vực: Công tác Đội TNTP Hồ Chí Minh
 Cấp học: THCS
 Tên tác giả: BÙI THỊ TUYẾT MAI
 Đơn vị: Trường THCS Tản Đà
 Chức vụ: Giáo viên – Tổng phụ trách Đội
Năm học 2022 - 2023
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng Khoa học Phòng Giáo dục và Đào tạo Huyện Ba Vì
Họ và tên
Ngày, tháng,
năm sinh
Nơi công tác

Chức danh
Trình độ chuyên môn
Tên sáng kiến
Bùi Thị Tuyết Mai
23/08/1983
Trường THCS
Tản Đà
Giáo viên
TPT Đội
Cử nhân Sinh học


- Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Công tác Đội cấp THCS 
- Ngày sáng kiến được áp dụng năm học 2022 - 2023
- Mô tả bản chất của sáng kiến: 
+ Các biện pháp tổ chức hoạt động Đội góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
- Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến: 
+ Sự tham mưu, giúp đỡ của nhà trường, của tổ chuyên môn.
+ Sự kết hợp giữa các giáo viên trong trường để thực nghiệm đề tài.
+ Đối tượng học sinh các khối tại trường THCS Tản Đà
+ Các giờ ngoại khóa
- Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến theo ý kiến của tác giả: 
+ Đề tài có ứng dụng cao, dễ áp dụng trong công tác Đội của nhà trường nói riêng và công tác Đội ở trường THCS nói chung. Qua đó rèn luyện được nhiều kĩ năng sống cho học sinh góp phần trong đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho đất nước và phát triển nhân cách toàn diện cho học sinh.
+ Bản thân tôi và đồng nghiệp có thêm một tài liệu hữu ích trong công tác Đội trong nhà trường.
Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
  
Ba Vì, ngày 25 tháng 05 năm 2023.
 Người nộp đơn
 Bùi Thị Tuyết Mai
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Vấn đề học sinh thiếu kỹ năng sống, thiếu tính tự tin, tự lập, sống ích kỷ, vô cảm, thiếu trách nhiệm với trường lớp gia đình, bản thân, bạn bè, xã hội đang là những cản trở lớn cho sự phát triển của thanh thiếu niên khiến không ít các bậc cha mẹ, thầy cô phải  phiền lòng vì con, trong một xã hội phát triển năng động như hiện nay.
Nhiều vị phụ huynh lo lắng trước tình trạng con của mình thiếu tự tin, luôn tỏ ra rụt rè khi có cơ hội thể hiện mình trước đám đông hoặc các em không biết cách xử lý tình huống dù là thật đơn giản như chào hỏi, ứng xử với bạn bè, kêu gọi sự giúp đỡ từ  người khác, hỏi bài, tìm đường, ...
Thêm nữa, trước tình trạng bạo lực học đường ngày càng gia tăng thì kỹ  năng tự  bảo vệ mình cũng cần được coi trọng khi các nhóm trẻ xấu luôn lấy  sức mạnh cơ bắp hoặc đám đông để bắt nạt, ức hiếp các em hiền, ngoan, ít nói....
Nhiều em học sinh có cuộc sống khép kín với thực tại, đắm chìm trong thế  giới  ảo của Internet, của thế giới game,... mà quên đi và đánh mất những  cơ hội kết bạn, lo sợ rụt rè khi  tiếp xúc với cộng đồng, xã hội.
Trong nhưng năm gần đây, Chỉ thị về nhiệm vụ trọng tâm của Bộ GD&ĐT có nội dung “...Giáo dục đạo đức, lối sống, kỹ năng sống cho học sinh gắn với việc đưa nội dung các cuộc vận động và phong trào thi đua của ngành thành hoạt động thường xuyên trong mỗi đơn vị, cơ sở giáo dục”. Tuy nhiên, chương trình giáo dục kĩ năng sống chỉ thông qua việc giảng dạy theo phương pháp tích hợp vào các môn học,  hiệu quả của việc giảng dạy lồng ghép vẫn chưa cao trong khi môn học kĩ năng sống vẫn chưa được đưa vào chương trình như một môn học chính khóa.
Như chúng ta biết rằng, Đội TNTP Hồ Chí Minh là tổ chức của thiếu nhi Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phụ trách. Đội TNTP Hồ Chí Minh là lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, là lực lượng dự bị của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, lực lượng nòng cốt trong các phong trào thiếu nhi. Đội lấy 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng làm mục tiêu phấn đấu rèn luyện cho đội viên, giúp đỡ thiếu nhi trong học tập, hoạt động vui chơi; thực hiện quyền và bổn phận theo Luật bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em. Đội TNTP Hồ Chí Minh với mục đích tập hợp, giáo dục thiếu nhi trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, trở thành người công dân có ích trong tương lai. Việc giáo dục đội viên là nhiệm vụ chủ yếu, trực tiếp của tổ chức Đội. Tham gia các hoạt động Đội, các em luôn được rèn luyện trong không khí thi đua thân ái, “học mà chơi, chơi mà học”, giúp các em tiếp thu kiến thức tốt hơn, chất lượng học tập từ đó cũng được nâng lên đáng kể. Khi tham gia sinh hoạt Đội, các em được hoạt động trong tổ chức của chính mình, do đó các em sẽ có tính độc lập cao, giúp các em trở thành những con người chủ động trong cuộc sống sau này. Cũng trong môi trường này, các em có điều kiện để khẳng định sở trường, năng lực và phát triển năng khiếu; rèn luyện kỹ năng ứng xử, giao tiếp...
Từ đặc điểm đặc thù của công tác Đội, tôi nhận thấy rằng ngoài việc giáo dục về tư tưởng đạo đức cho đội viên, học sinh thì giáo dục kĩ năng sống cho đội viên cũng là một nhiệm vụ của Đội trong giai đoạn mới. Đề tài ““Một số giải pháp Rèn kĩ năng sống cho học sinh thông qua tổ chức hoạt động NGLL” ở Trường THCS Tản Đà nhằm đóng  góp phần  nào kinh nghiệm giáo dục cho học sinh trở thành những  con người toàn  diện, năng động, sáng tạo hòa nhập cùng cộng đồng và  có ích cho xã hội.
2. Mục đích nghiên cứu
	Thông qua các hoạt động đội giúp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Học sinh lứa tuổi THCS
- Đối tượng nghiên cứu: Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua hoạt động Đội TNTP Hồ Chí Minh
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu: 
Giáo dục kĩ năng sống thông qua hoạt động Đội cho học sinh trường THCS Tản Đà – Ba Vì – Hà Nội
Thời gian nghiên cứu: 1 năm học từ tháng 9/2022 đến hết tháng 5/2023
5. Nhiệm vụ nghiên cứu: 
Các hoạt động đội giúp nâng cao hiệu quả giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS.
6. Phương pháp nghiên cứu
	Thu thập thông tin, đọc tài liệu, quan sát, phân tích, so sánh, tổng hợp.
7. Kế hoạch nghiên cứu
- Nghiên cứu, tìm tòi, đọc tài liệu tham khảo về giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lứa tuổi THCS .
- Xây dựng hoạt động
- Tổ chức hoạt động
- Đánh giá hoạt động
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận:
Giáo dục kĩ năng sống là một trong những nội dung ,nhiệm vụ quan trọng trong chương trình giáo dục hiện nay nhằm cụ thể những quan điểm, đường lối chính sách của Đảng và nhà nước về đổi mới phương pháp giáo dục trong thời kì hội nhập.
Chính vì vậy, việc đưa ra các giải pháp nhằm giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là vấn đề cần được quan tâm đúng mức nhằm góp phần trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng sống và phát triển trong một môi trường phát triển bền vững.
Đề tài : “Một số giải pháp Rèn kĩ năng sống cho học sinh thông qua tổ chức hoạt động NGLL” nhằm:
- Tìm ra nội dung, hình thức tổ chức giáo dục kĩ năng sống trong trường trung học cơ sở theo khung chương trình chung của Bộ giáo dục và Đào tạo đạt hiệu quả cao nhất, đồng thời phù hợp với đặc điểm tình hình kinh tế xã hội ở địa phương, thực tế nhà trường.
- Đề ra các giải pháp nhằm thực hiện chương trình giáo dục kĩ năng sống có hiệu quả trong nhà trường THCS.
- Đổi mới phương pháp công tác Đội và hoạt động ngoài giờ lên lớp một cách hiệu quả, thu hút được nhiều đội viên tham gia.
Việc giáo dục kỹ năng sống cần được tiến hành ở mọi cấp học, tùy theo lứa  tuổi, giới tính ... chúng ta cần có những vấn đề khác nhau để đưa vào nội dung  giáo dục kỹ năng sống cho các em học sinh.
Các hoạt động giáo dục kĩ năng sống xoay quanh các hoạt động Đội TNTP Hồ Chí Minh trong nhà trường.
2. Thực trạng của vấn đề:
2.1. Về giáo viên:
- Đa số giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nhiệm đã phần nào quan tâm đến việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Nhưng bên cạnh đó một số ít giáo viên chưa thực sự quan tâm đến việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh khi lên lớp mà chỉ chú trọng truyền thụ kiến thức ở sách giáo khoa.
2.2. Về học sinh:
- Một số học sinh đã có ý thức trong việc rèn và tự rèn kỹ năng sống, nhưng còn nhiều học sinh học tập thụ động, chủ yếu chỉ nghe và làm theo thầy cô giáo, ít sáng tạo; nhiều em tính tự giác chưa cao, lười hoạt động.
- Học sinh chỉ có học kiến thức, khả năng ứng phó với các tình huống trong học tập và cuộc sống kém, tính tự tin ít, tự ti nhiều, thường nóng nảy, gây gổ lẫn nhau.
- Kỹ năng giao tiếp hạn chế. Nhiều em chưa thật sự mạnh dạn trong giao tiếp.
2.3. Về Phụ huynh:
Nguyên nhân khiến đa phần học sinh khó tiếp cận được các hoạt động kỹ năng thực hành xã hội là do phụ huynh không cho phép. Đa số phụ huynh cho rằng con em mình chỉ cần học giỏi kiến thức.
Phụ huynh học sinh chỉ khuyến khích các con tìm kiến thức mà quên hướng cho con em mình làm tốt hoạt động đoàn thể, hoạt động xã hội và cách ứng xử trong gia đình.
 2.4. Về nhà trường.
Dưới sự chỉ đạo của Ngành Giáo dục & Đào tạo, Hội đồng Đội thị xã, sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và các ban ngành địa phương và công tác chỉ đạo thực hiện nhuần nhuyễn từ Ban giám hiệu đến các tổ chuyên môn, các đoàn thể trong nhà trường đến giáo viên, học sinh nên công tác giáo dục của nhà trường ngày càng có những khởi sắc vượt bậc. Mọi hoạt động của nhà trường được xây dựng khép kín và hoạt động theo đợt thi đua, tháng, tuần có sự phê duyệt, giám sát chặt chẽ của Ban giám hiệu nhà trường theo nội dung chương trình dựa vào kiến thức các môn học với sự chỉ đạo cụ thể của Ngành giáo dục.
Trong những năm trước đây, công tác giáo dục đạo đức, kỹ năng đã có sự quan tâm của nhà trường. Thể hiện ở chỗ nhà trường cũng đã quan tâm đến việc giáo dục toàn diện cho các em thông qua các hoạt động ngoại khóa, ngoài giờ lên lớp, hoạt động hướng nghiệp, dạy nghề, hoạt động đoàn thể: bảo vệ môi trường, an toàn giao thông, giáo dục phòng chống các tệ nạn xã hội, phòng chống tai nạn thương tích, xây dựng trường xanh – sạch - đẹp; xây dựng trường học thân thiện học sinh tích cực
Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, những biến đổi mạnh mẽ về kinh tế - xã hội đã và đang tác động mạnh mẽ đến đời sống của con người. Nếu như trong xã hội truyền thống, các giá trị xã hội vốn được coi trọng và được các cá nhân tuân thủ một cách nghiêm túc thì nay đang dần bị mờ nhạt và thay vào đó là những giá trị mới được hình thành trên cơ sở giao thoa giữa các nền văn hóa, văn minh khác nhau. Trong nhà trường, hiện tượng quá tải với các môn học cũng đang gây nhiều áp lực đối với học sinh. Cùng với đó là những tác động nhiều chiều của các nguồn thông tin khác nhau từ xã hội khiến cho giới trẻ đang đứng trước nhiều thách thức khi hòa nhập xã hội. Điều này đã dẫn đến sự “xung đột” giữa nhận thức, thái độ và hành vi với những vấn đề xảy ra trong cuộc sống. Tình trạng học sinh đánh nhau, vô lễ với thầy cô giáo, không hứng thú học tập xuất hiện ngày một nhiều. Nguyên nhân thì có nhiều nhưng chung quy là do nhận thức, ý thức và về cơ bản vẫn là do các em thiếu kỹ năng sống. Học sinh trường THCS Tản Đà cũng không tránh khỏi quy luật đó. Đây là vấn đề được nhà trường rất quan tâm, nhưng việc thực hiện vẫn còn gặp nhiều thách thức lớn. Để đáp ứng được với những biến đổi nhanh chóng của xã hội thì nhu cầu giáo dục kỹ năng sống cho học sinh hiện nay là một việc làm cần thiết. 
Trường THCS Tản Đà có truyền thống đi đầu trong công tác triển khai thực hiện các mục tiêu giáo dục, các phong trào thi đua của Bộ của Ngành. Do đó phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, nhà trường thường xuyên quan tâm và giáo dục kỹ năng sống là một trong những yêu cầu quan trọng trong phong trào này. Công tác giáo dục kỹ năng sống được triển khai thông qua các hoạt động lồng ghép vào chương trình học, các môn học và các hoạt động của nhà trường như:
	Giáo dục lồng ghép thông qua các môn học như: Giáo dục công dân, Văn học, Sử học, Sinh học, Thể dục..........
	Giáo dục chuyên đề thông qua các hoạt động Đội, sinh hoạt dưới cờ như: Nói chuyện, thuyết trình, thi kể chuyện, thi tìm hiểu.......
	Tuy nhiên, qua quá trình thực hiện chúng tôi nhận ra rằng, việc giáo dục kỹ năng sống của nhà trường và việc rèn luyện kỹ năng sống của các em vẫn còn nhiều hạn chế, đó là: 
	Việc lồng ghép giáo dục kỹ năng sống vào các môn học vẫn chưa được làm thường xuyên, do yêu cầu kiến thức bài học nên giáo viên đôi lúc ngại đưa chương trình kỹ năng sống vào.
	Các hoạt động lồng ghép giáo dục kĩ năng sống do Ban hoạt động ngoài giờ, liên đội tổ chức đôi lúc chưa có sự đầu tư thích đáng nên chưa đánh động được ý thức tự giác, tích cực rèn luyện của học sinh......
Qua khảo sát đối với nhóm học sinh trường THCS Tản Đà, để có những nhận xét, đánh giá chính xác, tôi đã tìm hiểu thực trạng và nhu cầu cần được giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS.
3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề 
Từ những thực trạng nêu trên, xuất phát từ nội dung giáo dục ngoài giờ lên lớp và nội dung, nguyên tắc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh THCS, năm học 2022 – 2023 tôi đã tổ chức một số hoạt động sau đây nhằm rèn kĩ năng sống cho HS:
	3. 1. Biện pháp 1: Tổ chức hoạt động Ngoại khóa “Truyền thông SKSS vị thành niên”
a. Mục tiêu: Giúp học sinh:
- Biết có kiến thức về giới tính và sức khỏe sinh sản
- Hiểu vai trò của tình bạn và tình yêu.
- Giữ quan hệ tốt đẹp với bạn khác giới và có quan niệm đúng về tình yêu.
- Rèn luyện các khả năng tự nhận thức, giao tiếp, bày tỏ, ứng phó tình huống khó khăn và ra quyết định đúng trong quan hệ bạn bè và tình yêu và phòng chống xâm hại tình dục.
- Hiểu hậu quả của việc mang thai sớm ở tuổi dậy thì
- Biết vận dụng kỹ năng giao tiếp, kỹ năng kiên định và kỹ năng ra quyết định để chủ động phòng tránh  mang thai sớm
b. Nội dung:
- Mỗi khối chọn 5 HS thành 1 đội chơi: Khối 6 – đội Mực tím; khối 7 – đội Đoàn kết; khối 8 – đội Áo trằng; khối 9 – đội Thanh Xuân
- Mỗi đội chơi tham gia 3 phần thi: Màn chào hỏi , hiểu biết kiến thức và xử lí tình huống
Phần 1: Màn chào hỏi 
Mỗi đội có tối đa 3p - giới thiệu về đội chơi bằng hình thức sân khấu hóa: thơ ca, hò, vè( Điểm tối đa 5 điểm/đội chơi )
Phần 2: Thi hiểu biết kiến thức 
	Khối 6 + 7; khối 8+9 thi gói câu hỏi gồm 10 câu trắc nghiệm ( Mỗi câu hỏi có 5s suy nghĩ, trả lời đúng được 2 điểm )
Phần 3: Thi giải quyết tình huống 
	Mỗi đội sẽ bốc thăm tình huống. Có 1p30s để trao đổi và cử 1 bạn đại diện trình bày trong thời gian tối đa 3 phút.
* Câu hỏi dành cho khán giả 
3 câu hỏi trắc nghiệm về kiến thức giới tính và sức khỏe sinh sản
 * Kết thúc hoạt động
GV tổng kết, nhận xét, trao giải cho các đội chơi
Cơ cấu giải: 1 nhất : 2 Nhì : 2 Ba
c. Kĩ năng HS đạt được:
+ Kĩ năng tự khẳng định bản thân
+ Kĩ năng làm việc hợp tác
+ Kỹ năng giao tiếp, kỹ năng kiên định và kỹ năng ra quyết định 
3. 2. Biện pháp 2: Tổ chức Cuộc thi “ Học sinh tài năng, thanh lịch”
a. Mục tiêu: Phát hiện, tôn vinh vẻ đẹp về trí tuệ, tài năng, bồi dưỡng và phát huy năng lực của học sinh góp phần xây dựng hình ảnh học sinh tự tin, năng động và sáng tạo.
b. Nội dung: 
Mỗi thí sinh tham gia 3 phần thi: 
+ Màn chào hỏi ( 2 phút ): HS giới thiệu về bản t