SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động đội và phong trào thiếu nhi tại Trường Tiểu học Trần Phú năm học 2018-2019

Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động đội và phong trào thiếu nhi tại trường Tiểu học, năm học 2018-2019
A. MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
      Đội TNTP Hồ Chí Minh là tổ chức của thiếu nhi Việt Nam, do Chủ Tịch Hồ Chí Minh và Đảng cộng sản Việt Nam sáng lập, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phụ trách. Đội là tổ chức nòng cốt trong phong trào thiếu nhi, là lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường, là lực lượng dự bị của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.
      Ngày nay, Việt Nam đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Con người được đặt ở trung tâm chiến lược phát triển kinh tế-xã hội, trong đó lớp thiếu niên nhi đồng hôm nay sẽ là những công dân, những người chủ tương lai của đất nước. Các em sẽ là lớp người xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản sau này. Để đáp ứng nhu cầu đào tạo con người phát triển toàn diện, các hoạt động giáo dục nói chung và công tác Đội nói riêng phải không ngừng đổi mới về nội dung và hình thức. Vì vậy Tổng phụ trách phải biết lập  kế hoạch và có kỷ năng tổ chức nhiều hoạt động thiết thực, bổ ích cho các em thiếu nhi tham gia.
     Trong trường Tiểu học Đội TNTP có vai trò rất lớn, là chủ thể của đối tượng hoạt động trong nhà trường. Nhà trường muốn mạnh về mọi mặt, muốn giáo dục được học sinh toàn diện thì không thể nào tách rời khỏi công tác Đoàn - Đội.
     Hoạt động Đội trong nhà trường đã thực sự có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng văn hóa, góp phần quan trọng trong việc giáo dục, đào tạo và bồi dưỡng các em thành những con người phát triển toàn diện. Đến trường các em không chỉ để học tập, tiếp thu kiến thức khoa học mà các em còn được tham gia các phong trào rèn luyện sức khỏe, vui chơi giải trí, rèn luyện nhân cách để thành những chủ nhân tương lai của đất nước, giỏi về kiến thức văn hóa, lành mạnh về đạo đức lối.
     Trong những năm gần đây tổ chức Đội trong trường học không ngừng lớn mạnh về số lượng, chất lượng và luôn khẳng định vai trò, vị trí của mình trong thời kỳ mới, như  ý thức kỷ luật, tinh thần trách nhiệm trước tập thể, đoàn kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ trong học tập và sinh hoạt Đội. Để thực hiện tốt kế hoạch đề ra đòi hỏi vai trò, trách nhiệm, sự quan tâm  của người giáo viên chủ nhiệm, của Tổng phụ trách Đội, người cán bộ quản lí thậm chí cả các lực lượng giáo dục.
     Làm thế nào để thu hút học sinh toàn trường vào các buổi sinh hoạt tập thể của phong trào Đội thực sự có ích là một điều không phải dễ. Tâm lí cho thấy lứa tuổi học sinh Tiểu học là lứa tuổi trẻ con. Ở lứa tuổi này các em rất ưa hoạt động, thích khám phá. Tuy nhiên đây cũng là lứa tuổi có tâm lí tương đối ổn định, dễ hình thành những thói quen tốt, nhanh thuộc nhưng cũng nhanh quên. Do đó các buổi sinh hoạt tập thể với các nội dung đa dạng, phong phú, hấp dẫn có khả năng kết hợp nhiều lực lượng giáo dục sẽ có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với việc hình thành, phát triển nhân cách, trí tuệ và tự rèn luyện của học sinh. Nếu tiến hành tốt các hoạt động sinh hoạt tập thể này thì hiệu quả giáo dục sẽ rất cao.
     Mặt khác, tại trường tôi quản lý, đồng chí giáo viên Tổng phụ trách mới chuyển trường về quê công tác. Để duy tri phong trào Đội có nề nếp và hiệu quả, chúng tôi đã nhanh chóng tuyển được 01 giáo viên cơ bản thay thế Tổng phụ trách. Tuy nhiên do năng lực còn hạn chế nên Ban giám hiệu thường xuyên quan tâm.
     Bởi vậy, việc chọn đề tài tài nghiên cứu “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động Đội và phong trào Thiếu nhi tại trường Tiểu học năm học 2018-2019” là rất có ý nghĩa và vô cùng quan trọng đối với công tác Đội và phong trào thiếu nhi trường Tiểu học.
2. Mục đích nghiên cứu.
      Nghiên cứu chỉ đạo các hình thức đổi mới sinh hoạt tập thể ở trường tiểu học nhằm cho đội ngũ giáo viên, phụ huynh học sinh hiểu rõ ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động này trong việc hình thành nhân cách học sinh, hỗ trợ cho việc tiếp thu tri thức trong quá trình học tập. Để từ đó các hoạt động Đội của nhà trường có sự ủng hộ của các lực lượng trong và ngoài nhà trường cả về vật chất lẫn tinh thần. Sự ủng hộ đó sẽ là nguồn động viên, giúp học sinh có thêm niềm say mê hứng khởi và tích cực tham gia. Đây là con đường ngắn nhất góp phần phát triển nhân cách học sinh một cách tích cực theo chuẩn mực mà xã hội đã quy định.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu:
- Nghiên cứu cách thức xây dựng đội ngũ cán bộ Đội, nâng cao chất lượng đội viên để phát triển hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi.
- Nghiên cứu phương pháp tổ chức mô hình hoạt động mới, phù hợp với hoạt động Đội của nhà trường.
- Nghiên cứu cách tổng kết, đánh giá và rút kinh nghiệm thông qua hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi.
- Đối tượng khảo sát: Học sinh trường Tiểu học.
4. Giả thuyết khoa học:
      Nếu bản thân đưa ra những biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Đội, thay đổi về nội dung, hình thức sinh hoạt tập thể và hoạt động Đội thì sẽ tạo được sự hứng thú cho các em học sinh hơn, góp phần nâng cao chất lượng công tác Đội và phong trào thiếu nhi trong nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở bậc Tiểu học.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Nghiên cứu tài liệu nhằm tìm hiểu và làm sáng tỏ lý luận về công tác chỉ đạo tổ chức hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi ở bậc Tiểu học.
- Đề xuất được những biện pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi ở trường Tiểu học, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở trường.
6. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp thu thập xử lý số liệu: thu thập, xử lý các thông tin về đường lối của Đảng, về công tác Đội, công tác tổ chức sinh hoạt tập thể, từ đó tìm ra những biện pháp thích hợp để nâng cao chất lượng động Đội và phong trào thiếu nhi ở trường Tiểu học phát huy vai trò của công tác Đội trong nhà trường, góp phần nâng cao chất lượng Tiểu học.
- Phương pháp quan sát: quan sát việc triển khai, thực hiện kế hoạch về hoạt động Đội của đội ngũ cán bộ Đội,  các hoạt động sinh hoạt tập thể tại trường để tìm ra thực trạng và nguyên nhân của thực trang đó.
- Phương pháp phỏng vấn, hỏi đáp: phỏng vấn những TPT lâu năm và các em học sinh để thu thập thông tin về thái độ, nội dung, hình thức, kết quả của các hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi.
7. Phạm vi giới hạn:
     Trong phạm vi giới hạn của đề tài, tôi nghiên cứu về công tác chỉ đạo tổ chức bồi dưỡng đội ngũ cán bộ Đội, một số mô hình hoạt động mới, phù hợp ở Liên đội Tiểu học năm học 2018-2019. Từ đó đưa ra các biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động Đội và phong trào Thiếu nhi tại trường Tiểu học năm học 2018-2019.
8. Đóng góp mới của đề tài:
     Từ kinh nghiệm của bản thân và tham khảo kinh nghiệm quản lí  của các đồng nghiệp để đề ra các biện pháp  chỉ đạo phù hợp trong việc  đổi mới hoạt động Đội và phong trào Thiếu nhi ở trường tiểu học.
B. NỘI DUNG
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN
Hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi là một trong những hoạt động giáo dục toàn diện của mỗi nhà trường. Thông qua hoạt động Đội, các em học sinh tiểu học được học mà chơi, chơi mà học góp phần giúp các em cân bằng tâm lí giữa học văn hóa và vui chơi có giáo dục, có sự định hướng.
      Hoạt động Đội với nội dung chính là tổ chức sinh hoạt tập thể, tập trung số đông học sinh với những mục tiêu đã xác định để tiến hành bồi dưỡng tình cảm đạo đức, những kỹ năng thực hành trong cuộc sống, cũng như củng cố, bổ sung, hoàn thiện những kiến thức mà các em đã được học, được tiếp xúc. Qua đó hoàn thiện quy trình sư phạm thống nhất, góp phần phát triển nhân cách học sinh một cách tích cực nhất.
     Trong công tác Đội thì hoạt động sinh hoạt tập thể là hoạt động nối tiếp hoạt động dạy và học do đó nó tạo nên sự hài hoà, cân đối của quá trình sư phạm toàn diện, thống nhất nhằm thực hiện tốt mục tiêu đào tạo các cấp học. Ngoài ra nó góp phần củng cố và phát triển quan hệ ngoại giao của học sinh trong nhà trường cũng như trong cộng đồng xã hội. Hoạt động sinh hoạt tập thể còn thu hút và phát huy được tiềm năng của các lực lượng xã hội và gia đình để nâng cao hiệu quả giáo dục học sinh.
     Thông qua hoạt động sinh hoạt tập thể còn có nhiệm vụ quan trọng trong việc giáo dục học sinh về mặt nhận thức. Nó bổ sung, củng cố và hoàn thiện những tri thức được học ở trên lớp, đồng thời mở rộng vốn hiểu biết của học sinh về truyền thống văn hoá lịch sử của đất nước và những biến đổi của thế giới quanh mình. Mặt khác, hoạt động sinh hoạt tập thể còn có nhiệm vụ giáo dục về đạo đức, lối sống chuẩn mực, tích cực góp phần giáo dục học sinh tình đoàn kết hữu nghị, tinh thần chia sẻ khó khăn, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn đặc biệt cũng như tạo hứng thú và ham muốn hoạt động.
     Ngoài ra các hoạt động sinh hoạt tập thể còn giữ nhiệm vụ rèn luyện kỹ năng cho học sinh. Có nghĩa là rèn cho học sinh kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tự quản và kỹ năng giáo dục.
* Một số khái niệm cơ bản:
+ Công tác Đội TNTP:
     Là khái niệm chỉ quá trình hai mặt của hoạt động đội bao gồm hoạt động của thiếu niên, nhi đồng do tổ chức Đội TNTP tổ chức và thực hiện và hoạt động của người lớn có ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến tổ chức Đội TNTP  và bản thân các em thông qua tổ chức Đội.
+ Phong trào thiếu nhi:
     Là khái niệm chỉ những hoạt động có qui mô lớn với đông đảo thiếu nhi tham gia, dưới sự chỉ đạo của Đội TNTP. HCM, nhằm góp phần vào phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, bảo vệ và xây dựng Tổ quốc XHCN. Phong trào thiếu nhi Việt Nam  là một bộ phận hợp thành phong trào trẻ em và thanh niên dân chủ thế giới.
CHƯƠNG II : THỰC TRẠNG CÔNG TÁC ĐỘI VÀ PHONG TRÀO THIẾU NHI Ở LIÊN ĐỘI TIỂU HỌC:
1. Một số nét về công tác Đội và phong trào thiếu nhi tại trường Tiểu học  trong những năm gần đây: 
Nhiều năm qua, Liên đội trường tôi quản lý là một trong những Liên đội xuất sắc của Quận Hoàng Mai với những thành tích nổi bật:
- Liên đội đạt Liên đội mạnh xuất sắc cấp Quận(năm học 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017, 2017-2018)
- TPT đạt TPT giỏi cấp Quận( năm học 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017, 2017-2018)
- Có một số phụ trách chi khối 4,5  đạt phụ trách chi giỏi cấp Quận(năm học 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017, 2017-2018)
- Một số chi đội đạt chi đội mạnh xuất sắc cấp Quận(năm học 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017, 2017-2018)
2. Thực trạng chung:
Bên cạnh những kết quả đã đạt được thì hoạt động Đội của Liên đội vẫn còn nhiều mặt cần khắc phục:
     Thực trạng hiện nay ở nhiều Liên đội tiểu học, việc tổ chức các hoạt động ngoại khoá còn nhiều hạn chế và bất cập. Chỉ một số ít các liên đội trường học là tổ chức được các hoạt động ngoại khoá của Đội có hiệu quả còn lại một số liên đội chỉ tổ chức được một vài hoạt động thì hiệu quả còn thấp. Theo tôi có mấy nguyên nhân cơ bản như sau:
- Do kinh nghiệm, năng lực phương pháp tổ chức của giáo viên Tổng phụ trách Đội còn hạn chế, tinh thần, trách nhiệm, nhiệt huyết chưa cao. 
- Giáo viên Tổng phụ trách chưa biết vận dụng và phát huy vai trò của các lực lượng trong và ngoài nhà trường, đặc biệt là giáo viên phụ trách (Giáo viên chủ nhiệm) và Đoàn thanh niên...
- Tổng phụ trách làm công tác tham mưu với Chi bộ, BGH nhà trườngchưa đúng và chưa trúng.
- Tổ chức được một vài hoạt động nhưng chưa phù hợp với nguyện vọng của đa số học sinh dẫn đến chưa thu hút được học sinh và hiệu quả chưa cao. 
- Tổ các hoạt động Đội chưa đảm bảo nội dung, hình thức, tính khoa học và phù hợp tâm lí lứa tuổi của học sinh nên các em tham gia còn ít và hiệu quả còn thấp,... 
3. Thực trạng ở Liên đội:
     Liên đội nhiều năm liền được Hội đồng Đội quận, Phòng GD- ĐT kiểm tra đánh giá đạt Liên đội vững mạnh xuất sắc. Với những thành tích đạt được đó, bản thân tôi chưa thoả mãn và dừng lại ở những thành tích đã đạt được mà luôn phải tư duy, vận động và sáng tạo trong hoạt động để có kết quả năm sau cao hơn năm trước. Bên cạnh đó cần phải nhìn thẳng vào thực tế, thực chất, bản chất các hoạt động còn có những tồn tại, khuyết điểm gì để từ đó khắc phục thì mới có thể tổ chức hoạt động Đội ngày càng tốt hơn. Vì thế qua khảo sát bản thân tôi nhận thấy thực trạng hoạt động Đội ở Liên đội trường tiểu học còn có những điểm chính cần khắc phục như sau: 
- Công tác tổ chức các hội thi, cuộc thi, các phong trào thi đua có lúc, có khi còn chưa thật sự chu đáo và khoa học.
- Tổng phụ trách còn trẻ mới vào nghề, kinh nghiệm còn hạn chế. Nội dung các buổi sinh hoạt tập thể còn chưa phong phú và đa dạng về hình thức tổ chức nên chưa thu hút đựơc các em tham gia.
- Một số giáo viên chủ nhiệm chưa nhận thấy hết vai trò, trách nhiệm của mình trong chỉ đạo và tham gia các hoạt động của Liên đội nên tinh thần trách nhiệm chưa cao dẫn đến kết quả hoạt động còn thấp. Thậm chí có đồng chí giáo viên chủ nhiệm còn không muốn cho học sinh lớp mình tham gia các hoạt động chung của Liên đội như tham gia vào “ Đội cờ đỏ”, "Đội tuyên truyền măng non", "phụ trách Sao nhi đồng",... vì sợ sức học của học sinh mình sa sút do tham gia nhiều hoạt động. 
- Đội ngũ BCH Liên đội, Chi đội còn nhỏ, chưa có nhiều kinh nghiệm hoạt động nên việc ghi chép cũng như triển khai các kế hoạch , tổ chức các hoạt động tập thể còn khó khăn.
- Nhiều phụ huynh học sinh chưa nhận thấy vai trò của tổ chức Đội trong trường học đối với các em nên chưa muốn cho các em tham gia các hoạt động của Đội , sợ ảnh hưởng đến việc học tập . 
- Hầu hết học sinh tiểu học đều rất ham thích tham gia các hoạt động tập thể nhưng còn thiếu kinh nghiệm, nhút nhát, chưa tự tin, mức độ tự quản, tự giác chưa cao, khả năng tự tổ các hoạt động còn rất hạn chế.
- Một số phong trào của Liên đội tuy đã có nhiều tiến bộ về nội dung nhưng cần phải đầu tư nhiều hơn nữa về chất lượng và chiều sâu của mỗi hoạt động. 
- Học sinh trong trường một số em còn có hoàn cảnh gia đình kinh tế khó khăn, gia đình chưa thực sự quan tâm đến con cái nên không tạo điều kiện cho các em tham gia vào nhiều hoạt động Đội. Trong các hoạt động sinh hoạt tập thể, nhiều em học sinh còn rụt rè, chưa mạnh dạn nên có những hạn chế khi thực hiện.
     Chính bởi những lẽ đó mà tôi luôn trăn trở suy nghĩ  và tìm mọi phương pháp để tổ chức tốt các hoạt động Đội trong nhà trường. Để tổ chức tốt các hoạt động Đội trong nhà trường thành công, có nội dung và ý nghĩa giáo dục thiết thực thì người giáo viên Tổng phụ trách phải có năng lực, có tâm huyết, có phương pháp, có kinh nghiệm tổ chức các hoạt động Đội. Vì ở nhà trường tiểu học, học sinh hầu hết ở độ tuổi còn nhỏ, từ 6 - 11 tuổi. Xét về phương diện tâm lí độ tuổi, các em còn thích và ham chơi, tư duy còn thiên nhiều về tư duy cụ thể. Vì vậy nên trong hoạt động học tập cũng như các hoạt động Đội vai trò chỉ đạo, hướng dẫn của giáo viên Tổng phụ trách và giáo viên phụ trách là hết sức quan trọng và cần thiết.
Với mục đích: để học sinh mến trường, mến lớp, “Mỗi ngày đến trường thực sự là một ngày vui”, đối với trường tiểu học ngoài hoạt động học tập phải nói đến vai trò rất quan trọng của hoạt động Đội. Tổ chức tốt các hoạt động Đội là tổ chức tốt các hoạt động vui chơi, giải trí bổ trợ cho hoạt động học tập; là giáo dục cho các em biết tham gia tích cực các hoạt động cộng đồng, các hoạt động